ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΜΑΣ ΠΗΡΑΝ ΤΑ ΠΑΝΤΑ
ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΜΑΣ ΠΗΡΑΝ ΤΑ ΠΑΝΤΑ
Description
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής στη Νάξο, οι Ιταλοί κατάσχουν τρόφιμα και ζώα, φέρνοντας τους κατοίκους του νησιού αντιμέτωπους με την πείνα και το θάνατο. Μια μέρα, η μητέρα της Ολυμπίας Σκυβαλάκη στέκεται μπροστά στο πιστόλι ενός στρατιώτη, που μόλις έχει αρπάξει το τελευταίο ψωμί της οικογένειας.
Part of Collections
27 Podcasts
ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΜΜΗ
Tags
Credits
Field Reporter
- Anastasia Karadhmhtrh
Interviewee
- Olympia Skybalakh
Podcast Producer
- Andreas Pappas
Sound Designer
- Iasonas THeofanou
Sound Editor
- Dhmhtrhs Papadakhs
Video Director
- Isidwra Xarmpila
Λέγομαι Ολυμπία Σκυβαλάκη. Είμαι 88 χρονών. Έχω γεννηθεί στον Κυνίδαρο της Νάξου. Η οικογένεια μου αποτελείται από 10 παιδιά. Η μαμά μου είχε κάνει 16, 2 αποβολές και 14 παιδιά. Αλλά τότε, επειδή υπήρχε μεγάλη θνησιμότητα με επιδημίες κι αυτά, πεθαίνανε πολλά παιδιά μικρά. Τέσσερα πεθάνανε, μεγάλα 3 χρονών, 5 χρονών. Είχαμε μείνει 10 στη ζωή.
Εντωμεταξύ, ο μπαμπάς μου είχε περάσει τη γρίπη του ‘18, που όσοι αρρώστησαν πεθάνανε όλοι. Ήταν ο μόνος που επέζησε. Ήταν η γρίπη και ο δάγκειος. Μεγάλη επιδημία!
Tο ‘40, ο πατέρας μου είχε κατάστημα. Τα πάντα πωλούσε εκείνη την εποχή έτσι ήτανε στα νησιά και σε όλα τα χωριά βεβαία. Οκτώβριο καθόμαστε στο μαγαζί και θυμάμαι συγκεκριμένα η μάνα μου καθάριζε φασολάκια. Ξαφνικά έρχεται κάποιος και λέει: «Πόλεμος, πόλεμος!» Όλοι αναστατωθήκανε, άρχισαν να κλαίνε, εγώ τώρα μικρό παιδί, αλλά καταλάβαινα ότι ήταν κάτι, τρομακτικό, κάτι οδυνηρό.
Θυμάμαι το βράδυ, όλο το χωριό πήγε στην εκκλησιά και κάνανε δέηση, για τον πόλεμο να εξελιχθεί καλά. Τώρα πόλεμος και καλά δεν γίνεται βεβαία, αλλά ο κόσμος έτσι πίστευε κι ήθελε. Το χωριό πρέπει να είχε τότε γύρω στα 1850 άτομα. Το πρωί όλοι που ήταν να πάνε φαντάροι κλαίγανε εκεί, ο κόσμος θρήνος. Φύγανε λοιπόν τα παιδιά, όλα που ήτανε στρατεύσιμα, να πάνε στο μέτωπο.
Εντωμεταξύ, τώρα έχουμε φτάσει Δεκέμβριο. Θυμάμαι εκείνη τη χρονιά χιόνια! Τέτοιο χιόνι δεν είχα δει ποτέ. Πάρα πολύ χιόνι. Όλες οι γυναίκες στο χωριό πλέκανε, φτιάχνανε γάντια, φανέλες, κασκόλ για να τα στείλουνε στο μέτωπο. Και θυμάμαι λοιπόν κι έμενα η μαμά μου που μου λέει: «Θα πλέξεις και ‘συ ένα κασκόλ». Τώρα εγώ ήμουν 6 χρονών. Ο πατέρας μου είχε βυρσοδεψείο κι είχαμε πολλά μαλλιά. Κι η μάνα μου έκανε ρόκα έγνεθε και το ‘κανε νήμα. Και από αυτό λοιπόν έπλεξα ένα πολύ ωραίο κασκόλ. Και στο χωριό φτιάχνανε δέματα και τα στέλνανε στο μέτωπο, στους φαντάρους.
Και τότε λοιπόν είχε παντρευτεί η αδελφή μου το ‘40, τον Αύγουστο. Η αδελφή μου ήταν έγκυος και μάλιστα έκανε και δίδυμα κι ο άντρας της πήγε στο μέτωπο. Και θυμάμαι λοιπόν έρχεται η μαμά μου στο κρεβάτι και μου λέει: «Σήκω, σήκω! Σήκω να δεις που έγινες θεία τόσο μικρή! Που η αδελφή σου έκανε 2 αγοράκια!» Πραγματικά λοιπόν πήγα και τα είδα και μου ‘κανε μεγάλη εντύπωση. Γιατί εγώ ήμουν η τελευταία στην οικογένεια και δεν είχα ζήσει αδέλφια μικρά. Τώρα καταλαβαίνεις πόσο δύσκολα ήτανε, ο άντρας της να ‘ναι στο μέτωπο κι εκείνη να ‘χει 2 μωρά παιδιά.
Εκεί στο χωριό είχε έρθει ένας από την Αθήνα ο οποίος είχε ραδιόφωνο και μαθαίναμε τα πάντα του πολέμου. Ο ελληνικός στρατός προχωρούσε κι είχε μεγάλες επιτυχίες, αλλά κάποια στιγμή που διείσδυσε και η Γερμανία, οι Έλληνες δε μπορούσαν να κρατήσουν το μέτωπο κι έπεσε. Οπότε οι Ιταλοί ήρθανε στη Νάξο. Και θυμάμαι λοιπόν την ημέρα που ήρθανε οι Ιταλοί.
Εμείς λοιπόν τώρα καθόμαστε στην μπαλκονόπορτα από μέσα και κοιτάζαμε να δούμε τον εχθρό που έρχεται. Κάτι Ιταλοί με κάτι κάπελα μ’ ένα φτερό κι ήτανε απάνω σε άλογα… Ήρθανε εκεί να δούνε τι θα πάρουνε, τι θα κάνουνε. Να βολιδοσκοπήσουν το χωριό. Λοιπόν εμείς εκεί φοβισμένοι, καθίσαμε εκεί, ούτε βγήκαμε ούτε τίποτα. Ο πατέρας μου πριν να γίνει ο πόλεμος είχε πουλήσει 4500 χιλιάδες οκάδες κριθάρι.
Τα λεφτά αυτά δεν πρόλαβε να τα επενδύσει να πάρει κάτι άλλο κι αυτά βγήκαν άχρηστα. Και θυμάμαι είχε ένα κιβώτιο κι ήταν γεμάτο χρήματα άχρηστα. Οι Ιταλοί λοιπόν, όταν ήρθανε καταγράψανε τα πάντα. Τι είχε ο καθένας. Ζώα, τρόφιμα, οτιδήποτε είχες στο σπίτι σου. Τα καταγράψανε όλα. Κι είπανε θα έρθουμε αύριο και θα τα κατάσχουμε όλα αυτά.
Τώρα ο μπαμπάς μου, «Την νύχτα -λέει- πρέπει εγώ ότι μπορώ να κρύψω, τι θα κάνουμε θα πεθάνουμε;» Τώρα εμείς 10 παιδιά! Κι όλη νύχτα κουβαλούσανε ότι μπορέσουν να περισώσουν. Εντωμεταξύ το σπίτι μας, ήτανε κεραμίδια και είχε μια σοφίτα που ήταν 1 και 80 στη μέση. Οπότε εκεί μπορούσε να βάλει πάρα πολλά πράγματα. Ο μπαμπάς μου λοιπόν έβαλε μια σκάλα κι εκεί απάνω έβαλε ότι ήτανε ευπαθή προϊόντα. Εντωμεταξύ του είπανε ότι: «Αύριο το πρωί θα πάρεις άλογα και όλα αυτά θα τα μεταφέρεις στην Τραγιά», στο Χαλκί δηλαδή. Την άλλη μέρα λοιπόν έριχνε κατακλυσμούς. Εγώ θυμάμαι εκείνη την εποχή μπορούσε να βρέχει μια βδομάδα, συνέχεια κάθε μέρα! Πού να πάει τώρα ο μπαμπάς μου; Πού να τα φορτώσει; Αλεύρια, μακαρόνια, ρύζι, ζάχαρη. Με τη βροχή θα καταστρεφόταν.
Μόλις λίγο έκοψε η βροχή, να σου πάλι κι έρχονται όλοι αυτοί, ήταν 5-6 οι Ιταλοί. Πιάνουν τον μπαμπά μου, τον πήραν τον πήγανε στο Χαλκί, στην Τραγέα δηλαδή, κι εκεί έφαγε ξύλο, δεν ξέρω τι ακριβώς του κάνανε και γύρισε. Και την άλλη μέρα ήρθανε αυτοί να τα φορτώσουν όλα. Θυμάμαι, λοιπόν, είχαμε ένα κελάρι εκεί όλες στο χωρίο ζυμώνανε μια φορά τη βδομάδα, κάθε Σάββατο ζυμώνανε. Κι είχαμε ένα μεγάλο κιούπι, με τρύπες κι εκεί μέσα βάζαν το ψωμί για να διατηρείται φρέσκο. Και ξέρεις ζυμωτό μοσχομύριζε! Το ψωμί ήτανε περίπου όση είναι σχεδόν μια αγκαλιά.
Το παίρνει λοιπόν αυτός και βγαίνει μέσα από το κελάρι. Με τον που τον βλέπει η μάνα μου κι έχει πάρει και το ψωμί, τον πιάνει από δω και του λέει: «Άστο κάτω το ψωμί! Θα πεθάνουν τα παιδιά μου, θα μου πάρετε και το ψωμί!» Και βγάζει το πιστόλι, να τη χτυπήσει και του κάνει η μάνα μου έτσι: «Ναι, βάρα βάρα!», του λέει. Αυτός όμως κόμπιασε κι έκανε πίσω και το παράτησε και το ψωμί.
Το χωρίο εμάς είναι ορεινό έχει μόνο κτηνοτροφία και λίγα περιβόλια δηλαδή λίγα πράγματα βγάζει. Τότε λοιπόν ο μπαμπάς μου και τα αδέλφια μου κατεβήκανε στο Γλινάδο. Είναι ένα χωριό κοντά στη χώρα, που αυτό είναι πάρα πολύ εύφορο, γιατί είναι όλο πεδιάδα δεν έχει βουνά καθόλου. Κι αυτοί βγάζουν πολύ πατάτα και μέχρι σήμερα. Πατάτα, όσπρια και σιτάρι. Όλα αυτά. Και πήγαν τα αδέρφια μου εκεί κι ο μπαμπάς μου βεβαία μαζί κι ανοίξανε ένα μαγαζί. Τότε γινόταν ανταλλαγή. Και τους φτιάχνανε παπούτσια και παίρνανε τρόφιμα.
Οπότε εμείς δεν πεινάσαμε στην Κατοχή. Η Νάξος είναι αυτάρκης. Τίποτα να μην εισάγει, αυτά που παράγει μπορούν να ζήσουν οι άνθρωποι. Κρέατα, ψάρια, φρούτα! Τα πάντα! Αλλά τα παίρνανε οι Ιταλοί! Δεν αφήνανε τίποτα. Δηλαδή έτρεφε ένας ένα γουρουνάκι να χει λίγο κρέας πηγαίνανε οι Ιταλοί και του το παίρνανε... Γι' αυτό ο κόσμος πείνασε και πεθάνανε πάρα πολύ από την πείνα.